Opleiding Ethiek in de zorg blaast ethiekondersteuning Frion nieuw leven in

Welke opleiding heb je gevolgd? "Een eenjarige postacademische opleiding over Ethiek in de zorgsector bij Radboudumc in Nijmegen. Dat heb ik gedaan vanuit het reguliere opleidingsplan van Frion."

Waarom koos je voor deze opleiding? "Als bestuurssecretaris krijg ik vaak vragen over kwesties die - als je doorvraagt - ook een ethische vraag bevatten. Wat mag wel en niet? Welke regels gelden in bepaalde gevallen? Hoe moeten we met bepaalde vragen of wensen van cliënten omgaan? Je kunt voor alles regels opstellen, maar vaak is iets niet zo zwart-wit. Dan zijn regels niet toereikend en moet je juist het gesprek voeren. Dat viel me ook op bij een aantal calamiteitenonderzoeken waarbij ik betrokken was. Bij sommige onderwerpen dacht ik: het zou mooi zijn als we het gesprek hierover op een andere manier konden voeren. Deze opleiding sloot daarbij aan."

Wat zijn ethische kwesties? "Ethische of morele kwesties zijn simpel gezegd kwesties waarvan je een knoop in je maag kunt krijgen, omdat jouw opvattingen of waarden niet overeenkomen met die van de ander. Een cliënt kan bijvoorbeeld wensen of vragen hebben rond relaties of seksualiteit. Voor een medewerker die niet gewend is om daar over te praten of die andere waarden heeft, kan dat ingewikkeld zijn."

Je hebt een visie geschreven over ethiekondersteuning. Wat houdt dat in? "Ethiekondersteuning bestaat uit verschillende manieren om medewerkers te ondersteunen bij het omgaan met ethische kwesties. Dat kan bijvoorbeeld door moreel leiderschap, waarderend incidentenonderzoek, met een werkgroep ethiekondersteuning of door moreel beraad. Bij moreel beraad bespreekt de inbrenger de kwestie met andere betrokkenen onder leiding van een getrainde gespreksleider. Binnen Frion hebben we inmiddels zes gespreksleiders opgeleid."

Hoe werkt moreel beraad? "De focus in het gesprek ligt op het dilemma van de inbrenger, het onderwerp waar hij of zij mee in zijn maag zit. Vooraf spreken de gespreksleider en de inbrenger elkaar om erachter te komen waar het pijnpunt zit; wat is de morele vraag? Daarna volgt een gesprek met andere betrokkenen. Het doel is niet om elkaar met argumenten te overtuigen - er is geen goed of fout - maar om elkaar duidelijk te maken waarom je ergens mee zit en welke waarden voor jou belangrijk zijn. Er hoeft ook niet meteen een oplossing te komen. Wel zie je dat goed naar elkaar luisteren zorgt voor meer begrip. Er blijken dan vaak meer mogelijkheden dan iedereen vooraf dacht. Tijdens moreel beraad stellen mensen zich kwetsbaar op, dat zorgt voor verbinding.’

Wat wil je dat ethiekondersteuning Frion oplevert? "Dat we met elkaar meer het gesprek aangaan over wat goede of optimale zorg is, want niet alles kan. Welke keuzes maken we en wat betekenen deze? Ook na een incident wordt vaak gevraagd om meer regels, maar daarmee voorkom je niet alle incidenten. Door een open gesprek met elkaar te voeren over waarden, opvattingen en verwachtingen kun je andere afwegingen maken. Een moreel dilemma kan buikpijn en stress opleveren. Door dit op een veilige manier bespreekbaar te maken, wordt het werk makkelijker, plezieriger en ervaar je minder stress. En door successen, twijfels en precaire situaties te delen, leren we van elkaar. Tegelijkertijd geeft het perspectieven en mogelijkheden voor alternatieven, betere communicatie en daarmee goede zorg aan onze cliënten!"