We willen allemaal graag zo goed mogelijke zorg verlenen, maar wat is goede zorg precies? Daar kunnen de meningen nogal over uiteen lopen. Als familie en als zorgmedewerker balanceer je vaak tussen je eigen overtuigingen, de waarden van de cliënt, de meningen van het team, de wens van familie en het beleid van de organisatie. Dat kan soms ethische dilemma’s opleveren.

Van therapeut tot gepromoveerde ethicus

Op maandag 6 november 2023 spreekt Froukje Weidema tijdens de Collegeavond over het thema ethiek. Froukje is ethicus. Ze is getrouwd en woont samen met haar vrouw en hun twee tieners en poes Sientje. Ze begon ooit als therapeut in de ouderenzorg. “Ik raakte onder de indruk van het geduld van medewerkers die voor mensen in de diepste fase van dementie zorgden. Communicatie met woorden was niet meer mogelijk, dus al het contact kwam vanuit aanraking. Het ging niet om gesprekken voeren maar om extreme nabijheid. Dat vond ik zo mooi.” Haar interesse in thema’s als leven en dood bracht haar ertoe de opleiding tot geestelijk verzorgende te doen. Zo kwam ze twintig jaar geleden in aanraking met het thema ethiek. Dat greep haar en liet haar niet meer los. Op een zonnige dag in juli 2014 promoveerde ze tot ethicus.

De dialoog

Froukje houdt zich bezig met vraagstukken rondom ethiek en dan vooral het gesprek rondom die vraagstukken. "Op complexe, ethische vraagstukken is een onderling gesprek nodig. In dat gesprek gaat het niet om wie er gelijk heeft, maar om een gezamenlijk onderzoek. Daarom kunnen we niet anders dan een dialoog voeren."

“De belangrijkste onderdelen van de dialoog rondom ethiek zijn: luisteren en vragen stellen,” vertelt Froukje. “Het is geen vrijblijvend gesprek waarin iedereen maar mag zeggen wat hij wil. Discipline is een heel belangrijk ingrediënt van de dialoog.” Ze leidt gesprekken over ethische vraagstukken, waarbij ze aan tafel zit met managers, zorgmedewerkers, familie, artsen en orthopedagogen en directie. Iedereen heeft zijn eigen overtuigingen. Froukje stelt vragen om de ander scherper te maken, aan het eind van het gesprek moet er namelijk een keuze gemaakt worden. Doe je iets wel of doe je iets niet?

Ethiek in de praktijk

Tijdens de Collegeavond neemt Froukje ons mee in de wereld van ethiek. Dat klinkt misschien als een abstract thema, maar door casussen uit de praktijk te behandelen komt het al snel dichterbij. Mag je als zorgprofessional bijvoorbeeld afwijken van protocollen als het in het belang van de cliënt is? Hoe ga je om met de privacy van je cliënten? En hoe kies je welke zorg je wel of niet meer verleent als er steeds minder tijd en geld beschikbaar is?

“Iedereen beschikt over een moreel kompas; een gevoeligheid voor wat deugt en wat niet deugt. Ethiek rondom zorg gaat over het fenomeen voor iets of iemand zorgen. Je werkgever zorgt, moeders en vaders zorgen, de overheid zorgt. Het gaat om wederkerigheid. Ik geef jou iets en jij geeft mij iets terug. Zorgmedewerkers maken dit mee in de praktijk, maar daar zit een hele filosofie onder. Zonder dat je het door hebt, zijn allerlei stromingen van de ethiek in ons dagelijks handelen verweven."

Keuzes maken

"Een gesprek over ethiek is niet hetzelfde als scheidsrechter spelen. Niemand kan alleen bepalen of zeggen: dit is wat we moeten doen. Maar aan het einde van het gesprek moet er toch een keuze gemaakt worden. Dat is waarom ethiek vooral over handelen gaat. Het gaat over al die dingen die we belangrijk vinden, bijvoorbeeld: respect, menswaardigheid, liefde. Hoe zien we die waarden terug in wat we doen? Helaas zijn er geen simpele antwoorden. Dat is ook onmogelijk want het zijn geen simpele vragen.”

Wil je meer weten over ethiek in de zorg? Geef je op voor de collegeavond op maandag 6 november, via deze link.

De collegeavond is voor mensen binnen én buiten Frion.